Wprowadzenie

Czy stwierdzenie – pompy ciepła nadają się wyłącznie dla budynków nowych lub poddanych pełnej termomodernizacji – jest faktycznie prawdziwe? Choć często powtarzane, to jednak istnieje wiele dowodów na to, by uznać je za niezgodne z rzeczywistością. Całe szczęście, można by powiedzieć, bo to właśnie istniejące budynki przesądzą o osiągnięciu neutralności klimatycznej systemów grzewczych, tak koniecznej dla przyszłości.

Systemy grzewcze nieoparte na paliwach kopalnych należą wciąż do zdecydowanej mniejszości. Ta sytuacja musi ulec w najbliższych kilkunastu latach diametralnej zmianie. Nadrzędnym celem w ogrzewnictwie jest stosowanie rozwiązań niepowodujących emisji dwutlenku węgla. Pompy ciepła, zarówno w rozwiązaniach indywidualnych, jak i sieciowych, są technologią kluczową dla spełnienia tego celu.

Foto: Bundesverband Wärmepumpe (BWP) e.V.

Z każdym kolejnym opracowaniem, scenariuszem czy prognozą jasno mówiącymi o bardzo ważnej lub nawet decydującej roli pomp ciepła w dekarbonizacji systemów grzewczych, pojawiają się również pytania:

• W jaki sposób pompy ciepła mogą być stosowane w istniejących budynkach?
• Czy są one w stanie zapewnić wymaganą wysoką temperaturę zasilania układów grzewczych w przypadku zastosowania systemu opartego na grzejnikach?
• Co z ich efektywnością w tego typu budynkach?
• Czy można uznać działanie pomp ciepła w budynkach istniejących/starszych za ekologiczne?

Blog „Pompy ciepła w istniejących budynkach” powstał w celu rzetelnej odpowiedzi na powyższe pytania. Swoją premierę miał trzy lata temu, zyskując ogromną popularność. Dziś stał się jeszcze bardziej „gorącym” tematem, dlatego zdecydowaliśmy się na jego aktualizację i ponowne udostępnianie w ramach kampanii informacyjnej Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) – „Pompuj ciepło z głową”. Głównym założeniem inicjatorów i autora bloga jest dogłębne przeanalizowanie, czy zaistniałe fakty popierają panujące przekonania dotyczące omawianego tematu, a w konsekwencji – dostarczenie wiedzy niezbędnej do podejmowania decyzji w kierunku neutralności klimatycznej w sektorze grzewczym.

12 odcinków bloga, które będą cyklicznie (co miesiąc) publikowane, bazuje na wiedzy i doświadczeniu zebranym podczas ponad 20 lat badań nad pompami ciepła w niemieckim Instytucie Fraunhofera ISE. W tym czasie przebadano m.in. około 400 rzeczywistych instalacji pomp ciepła w budynkach jednorodzinnych różnych klas energetycznych. W szczególności projekty z ostatnich lat poświęcone były budynkom starszym. Udowodniono, że również tam pompy ciepła są w stanie zapewnić wymagany komfort termiczny mieszkańców, jednocześnie pracując z efektywnością pozwalającą uzyskiwać korzyści ekologiczne w stosunku do instalacji na paliwa kopalne.

Uzyskane wyniki z tych ponad 20-letnich badań w sposób jednoznaczny wskazują na możliwość celowego stosowania pomp ciepła w budynkach niepoddanych termomodernizacji lub poddanych jej jedynie w sposób częściowy.

Z pewnością znalezienie odpowiednich rozwiązań oraz ich implementacja w praktyce będzie w niektórych przypadkach pewnym wyzwaniem. Nie znaczy to jednak, że należy generalnie poddawać w wątpliwość sensowność stosowania pomp ciepła w istniejących budynkach. Również, bez wątpienia, instalacja pomp ciepła powinna w przyszłości przebiegać szybciej i łatwiej, a działające systemy pracować z coraz większą efektywnością – zapewni to lepsze rezultaty zarówno w obszarze ekologii, jak i ekonomiki. Cała branża pomp ciepła pracuje obecnie dokładnie w tym kierunku.

Inaczej mówiąc, nie powinniśmy dalej czekać, lecz stosować rozwiązanie technologicznie dojrzałe, ekonomicznie sensowne, a zarazem decydująco wspierające dekarbonizację sektora grzewczego.

W kolejnych odcinkach bloga „Pompy ciepła w istniejących budynkach” omówione zostaną powszechnie znane argumenty przeciw stosowaniu pomp ciepła wraz z analizą badań i pomiarów zaprzeczających tym często utartym przekonaniom.

Zapraszamy do regularnego czytania bloga, życząc przyjemnej lektury!

 

Fot: Shutterstock

Literatura:

Opracowania i scenariusze z rynku niemieckiego:

Prognos, Öko-Institut, Wuppertal Institut (2020): Klimaneutrales Deutschland. Studie im Auftrag von Agora Energiewende, Agora Verkehrswende und Stiftung Klimaneutralität
https://www.stiftung-klima.de/de/themen/klimaneutralitaet/

Fraunhofer ISE 2020: Wege zu einem klimaneutralen. Die deutsche Energiewende im Kontext gesellschaftlicher Verhaltensweisen.   https://www.ise.fraunhofer.de/content/dam/ise/de/documents/publications/studies/Fraunhofer-ISE-Studie-Wege-zu-einem-klimaneutralen-Energiesystem.pdf

Ausfelder et al. (Hrsg.): Sektorkopplung – Untersuchungen und Überlegungen zur Entwicklung eines integrierten Energiesystems (Schriftenreihe Energiesysteme der Zukunft), München 2017. ISBN: 978-3-9817048-9-1.
https://energiesysteme-zukunft.de/fileadmin/user_upload/Publikationen/PDFs/ESYS_Analyse_Sektorkopplung.pdf )

Raporty z projektów:

Günther et al., Fraunhofer ISE (2020) Wärmepumpen in Bestandsgebäuden: Ergebnisse aus dem Forschungsprojekt „WPsmart im Bestand“. https://www.ise.fraunhofer.de/content/dam/ise/de/downloads/pdf/Forschungsprojekte/BMWi-03ET1272A-WPsmart_im_Bestand-Schlussbericht.pdf

Prinzing et al, OST – Ostschweizer Fachhochschule 2020: Bericht «Feldmessungen von Wärmepumpen-Anlagen Heizsaison 2019/20». https://www.ost.ch/fileadmin/dateiliste/3_forschung_dienstleistung/institute/ies/wpz/sonstige_wichtige_dokumente/2020_jahresbericht_feldmessungen.pdf